Τόπος: νησί του Κύκλωπα
Χρόνος: μετά την τύφλωση του Πολύφημου ( Ο Οδυσσέας αφηγείται στο παλάτι του Αλκίνοου τις περιπέτειές του)
Πρόσωπα: Οδυσσέας, σύντροφοι, Πολύφημος
Δράση:
1. Ο Οδυσσέας και οι άνδρες του φτάνουν στο πλοίο με τα λάφυρά τους (βοσκήματα)
2. Ο Οδυσσέας προκαλεί τον Κύκλωπα - ο Πολύφημος εκτοξεύει ένα βράχο εναντίον τους
3. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τον παρακαλούν να σταματήσει να προκαλεί
4. Ο Οδυσσέας αλαζονικά αποκαλύπτει την ταυτότητά του στον Κύκλωπα
5. Ο Πολύφημος θυμάται τη μαντεία για την τύφλωση και αποκαλύπτει την ταυτότητά του (γιος Ποσειδώνα)
6. Ο Οδυσσέας προσβάλλει το θεό
7. Η ευχή - κατάρα του Πολύφημου προς τον πατέρα του (προοικονομία)
8. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του μοιράζουν τα λάφυρα, προσφέρουν θυσία στο Δία που την αρνείται
[513-630]
Ενότητες
Α. Η υποδοχή των διασωθέντων (στ. 513-526).
Β. Η δραματική σύγκρουση του νικητή Οδυσσέα με τον ηττημένο Κύκλωπα (στ. 527-584).
Γ. Η προσευχή-κατάρα του Πολύφημου για τον Οδυσσέα (στ. 585-597).
Δ. Η προσφορά θυσίας στο Δία και η άρνηση του θεού να τη αποδεχτεί (στ. 608-618).
Ε. Η αναχώρηση για τη συνέχιση του ταξιδιού (στ. 619-630).
Η πορεία προς την ύβρη – Οι αντίστοιχες αντιδράσεις του Πολύφημου (στ.527-601):
Σε μια απέλπιδα προσπάθεια του, ο Πολύφημος ζητά από τον Οδυσσέα να επιστρέψει ώστε να του δώσει δώρο φιλοξενίας και ότι θα ζητήσει από τον πατέρα του, τον Ποσειδώνα, να τον προστατέψει στο ταξίδι του γυρισμού.
Γ. Τρίτη φάση (στ. 581-601):
- Ο Οδυσσέας, αν και ακούει για δεύτερη φορά ότι ο Κύκλωπας είναι γιος του Ποσειδώνα, δεν το συγκρατεί εξαιτίας της ΑΛΑΖΟΝΙΑΣ του. Ακόμη η ύβρη που διαπράττει, φθάνει το αποκορύφωμα της γιατί τώρα υποτιμά και τον Ποσειδώνα, περιφρονώντας τη θεϊκή δύναμη του.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεπεράσει τα ανθρώπινα όρια, έχει χάσει κάθε λογικό έλεγχο, αφού δεν σκέφτεται ότι βρίσκεται στη θάλασσα, χώρο δικαιοδοσίας του θεού που πρόσβαλε, του Ποσειδώνα.
Ο Πολύφημος, έχοντας εξουθενωθεί ψυχικά από την προκλητική συμπεριφορά του Οδυσσέα, αντιδρά με δυο τρόπους:
Ικετεύει τον πατέρα του για να εκδικηθεί για χάρη του τον Οδυσσέα, διατυπώνοντας κατάρα:
Να μη γυρίσει ποτέ στην πατρίδα του.
Αν όμως είναι γραμμένο από τη Μοίρα να γυρίσει, αυτό να γίνει ύστερα από χρόνια και με ξένο πλοίο, αφού θα έχει απομείνει μόνος, χωρίς κανέναν από τους συντρόφους του και στο σπίτι του να τον περιμένουν συμφορές. Πετάει το βράχο, μεγαλύτερο από τον πρώτο, ο οποίος κόντεψε να συντρίψει του τιμονιού την άκρη. Ο βράχος όταν έπεσε στη θάλασσα, σήκωσε κύμα και τους μετέφερε γρηγορότερα στην άλλη πλευρά, όπου ήταν τα άλλα καράβια του Οδυσσέα.
Χρόνος: μετά την τύφλωση του Πολύφημου ( Ο Οδυσσέας αφηγείται στο παλάτι του Αλκίνοου τις περιπέτειές του)
Πρόσωπα: Οδυσσέας, σύντροφοι, Πολύφημος
Δράση:
1. Ο Οδυσσέας και οι άνδρες του φτάνουν στο πλοίο με τα λάφυρά τους (βοσκήματα)
2. Ο Οδυσσέας προκαλεί τον Κύκλωπα - ο Πολύφημος εκτοξεύει ένα βράχο εναντίον τους
3. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τον παρακαλούν να σταματήσει να προκαλεί
4. Ο Οδυσσέας αλαζονικά αποκαλύπτει την ταυτότητά του στον Κύκλωπα
5. Ο Πολύφημος θυμάται τη μαντεία για την τύφλωση και αποκαλύπτει την ταυτότητά του (γιος Ποσειδώνα)
6. Ο Οδυσσέας προσβάλλει το θεό
7. Η ευχή - κατάρα του Πολύφημου προς τον πατέρα του (προοικονομία)
8. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του μοιράζουν τα λάφυρα, προσφέρουν θυσία στο Δία που την αρνείται
[513-630]
Ενότητες
Α. Η υποδοχή των διασωθέντων (στ. 513-526).
Β. Η δραματική σύγκρουση του νικητή Οδυσσέα με τον ηττημένο Κύκλωπα (στ. 527-584).
Γ. Η προσευχή-κατάρα του Πολύφημου για τον Οδυσσέα (στ. 585-597).
Δ. Η προσφορά θυσίας στο Δία και η άρνηση του θεού να τη αποδεχτεί (στ. 608-618).
Ε. Η αναχώρηση για τη συνέχιση του ταξιδιού (στ. 619-630).
Η πορεία προς την ύβρη – Οι αντίστοιχες αντιδράσεις του Πολύφημου (στ.527-601):
Α. πρώτη φάση (στ. 527-558):
- Ο Οδυσσέας υπολογίζοντας ότι βρίσκεται σε απόσταση ασφαλείας, απευθύνεται γεμάτος οργή και εκδικητικότητα στον Πολύφημο και τον ειρωνεύεται, εκδηλώνοντας την περηφάνια για το θρίαμβο του.
Συγκεκριμένα:
- Μιλάει με ύφος νικητή και αναφέρεται στη δίκαιη τιμωρία του Κύκλωπα. (έφαγες…. τους συντρόφους…).
- Αποδίδει την τιμωρία του Κύκλωπα στους θεούς και ειδικότερα στον Ξένιο Δία, του οποίου το όνομα και την ιδιότητα του είχε επικαλεστεί ζητώντας φιλοξενία, έτσι ο Πολύφημος τιμωρήθηκε όπως του άξιζε.
- Τέλος, όταν βρέθηκαν δυο φορές μακρύτερα από πριν, ο Οδυσσέας, νιώθοντας περισσότερη σιγουριά, θέλησε πάλι να ερεθίσει τον Κύκλωπα. Οι Σύντροφοι του Οδυσσέα, θέλησαν να τον σταματήσουν, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.
Β. δεύτερη φάση (στ. 559-580):
- Ο Οδυσσέας δεν δίνει σημασία στις συμβουλές των συντρόφων του, χαρακτηρίζει τη στάση του περήφανο θάρρος και συνεχίζει να ερεθίζει τον Κύκλωπα, τώρα με νέες προκλήσεις. Νιώθει υπερηφάνεια για την τύφλωση του Πολύφημου, τη θεωρεί αποκλείστηκα δικό του κατόρθωμα και αποκαλύπτει το πραγματικό του όνομα και
όλους του επίσημους τίτλους του, στοιχεία απαραίτητα για να πιάσει η κατάρα που θα δώσει σε λίγο ο Κύκλωπας. Το άκουσμα του ονόματος του Οδυσσέας, φέρνει στο νου του Πολύφημου μια παλιά προφητεία, που έλεγε ότι κάποιος με αυτό το όνομα θα του στερήσει το φως. Περίμενε, έναν άνδρα του δικού του αναστήματος και απογοητεύτηκε που αυτό ήταν κοντός. Έτσι ο γίγαντας ήταν τελικά ο Οδυσσέας, αποδεικνύοντας την υπεροχή της εξυπνάδα έναντι των ζωώδη ενστίκτων. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια του, ο Πολύφημος ζητά από τον Οδυσσέα να επιστρέψει ώστε να του δώσει δώρο φιλοξενίας και ότι θα ζητήσει από τον πατέρα του, τον Ποσειδώνα, να τον προστατέψει στο ταξίδι του γυρισμού.
Γ. Τρίτη φάση (στ. 581-601):
- Ο Οδυσσέας, αν και ακούει για δεύτερη φορά ότι ο Κύκλωπας είναι γιος του Ποσειδώνα, δεν το συγκρατεί εξαιτίας της ΑΛΑΖΟΝΙΑΣ του. Ακόμη η ύβρη που διαπράττει, φθάνει το αποκορύφωμα της γιατί τώρα υποτιμά και τον Ποσειδώνα, περιφρονώντας τη θεϊκή δύναμη του.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεπεράσει τα ανθρώπινα όρια, έχει χάσει κάθε λογικό έλεγχο, αφού δεν σκέφτεται ότι βρίσκεται στη θάλασσα, χώρο δικαιοδοσίας του θεού που πρόσβαλε, του Ποσειδώνα.
Ο Πολύφημος, έχοντας εξουθενωθεί ψυχικά από την προκλητική συμπεριφορά του Οδυσσέα, αντιδρά με δυο τρόπους:
Ικετεύει τον πατέρα του για να εκδικηθεί για χάρη του τον Οδυσσέα, διατυπώνοντας κατάρα:
Να μη γυρίσει ποτέ στην πατρίδα του.
Αν όμως είναι γραμμένο από τη Μοίρα να γυρίσει, αυτό να γίνει ύστερα από χρόνια και με ξένο πλοίο, αφού θα έχει απομείνει μόνος, χωρίς κανέναν από τους συντρόφους του και στο σπίτι του να τον περιμένουν συμφορές. Πετάει το βράχο, μεγαλύτερο από τον πρώτο, ο οποίος κόντεψε να συντρίψει του τιμονιού την άκρη. Ο βράχος όταν έπεσε στη θάλασσα, σήκωσε κύμα και τους μετέφερε γρηγορότερα στην άλλη πλευρά, όπου ήταν τα άλλα καράβια του Οδυσσέα.