ΟΔΥΣΣΕΙΑ-ΤΑΙΝΙΕΣ

ΝΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΝΟΣΤΟΥ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ Σ' ΕΝΑΝ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ ΧΑΡΤΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 7η - ΕΝΑΣ ΣΤΟΡΓΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ



ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Eνότητα 7, φύλλο εργασίας, μετάφραση, παράλληλο κείμενο from Georgia Dimitropoulou

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ: Η ΣΠΑΡΤΗ

3. Σπάρτη from Kvarnalis75


ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ-ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ


Εκπαιδευτική Τηλεόραση : Σπάρτη (Α' μέρος)

Εκπαιδευτική Τηλεόραση : Σπάρτη (Β' μέρος)

ΟΙ ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ-ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ 9 ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ (ΒΑΡΥΤΟΝΑ ΡΗΜΑΤΑ)

Οι χρόνοι στην αρχαία ελληνική γλώσσα είναι εφτά και συγκεκριμένα οι εξής : 

ενεστώτας, παρατατικός, μέλλοντας, αόριστος, παρακείμενος, υπερσυντέλικος και συντελεσμένος μέλλοντας.

Για να δούμε τον σχηματισμό των βαρύτονων ρημάτων, δηλαδή αυτών που δεν τονίζονται στη λήγουσα.

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

λύ   -    ω

↓               ↓

θέμα     κατάληξη ενεστώτα               

           

λύ-ω

λύ-εις

λύ-ει

λύ-ομεν

λύ-ετε

λύ-ουσι ( ν )

Παρατηρήσεις :

• Βλέπουμε ότι οι καταλήξεις του ενεστώτα της α.ε. μοιάζουν αρκετά με τις αντίστοιχες της ν.ε., με μια μικρή διαφοροποίηση στο α’ πληθυντικό και γ’ πληθυντικό πρόσωπο.

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :


λύ           - σ          - ω
↓              ↓                 ↓
θέμα    χρονικός       κατάληξη ενεστώτα              
           χαρακτήρας 

λύ-σ-ω

λύ-σ-εις

λύ-σ-ει

λύ-σ-ομεν

λύ-σ-ετε

λύ-σ-ουσι ( ν )

Παρατηρήσεις :

• Βλέπουμε ότι ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα, μόνο που προσθέτουμε ένα -σ- ( χρονικός χαρακτήρας ) πριν από τις καταλήξεις. 

• Τα αφωνόληκτα ρήματα, δηλαδή αυτά που έχουν χαρακτήρα ένα άφωνο σύμφωνο ( κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ ) σχηματίζουν την οριστική μέλλοντα όπως τα φωνηεντόληκτα ( π.χ. λύω ), με τη διαφορά ότι αντί για χαρακτήρα -σ- , εξαιτίας της συγχώνευσης του -σ- με το άφωνο σύμφωνο, έχουμε τα παρακάτω:

Χειλικός χαρακτήρας π, β, φ, ( πτ ) + σ → ψ
π.χ. γράφω → γράφ + σ - ω→ γράψω 

Ουρανικός χαρακτήρας κ, γ, χ (ττ, σσ ) + σ → ξ
π.χ. λέγω → λέγ + σ – ω → λέξω 

Οδοντικός χαρακτήρας τ, δ, θ ( ζ ) + σ → σ 
( δηλαδή εδώ αποβάλλεται ο οδοντικός χαρακτήρας και μένει το -σ- )
π.χ. πείθω → πείθ + σ - ω→ πείσω



ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
Πριν δούμε τον σχηματισμό του Παρατατικού, πρέπει να σημειώσουμε ότι κάποιοι χρόνοι, κατά τον σχηματισμό τους στην οριστική, παίρνουν αύξηση. Αυτοί είναι οι ιστορικοί χρόνοι, δηλαδή : ο παρατατικός, ο αόριστος και ο υπερσυντέλικος.

Τι είναι όμως η αύξηση ;
Όπως είπαμε παραπάνω, τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλαδή του παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν στην αρχή του θέματος ( πριν από το θέμα δηλαδή ) αύξηση, για να δηλώσουν το παρελθόν.

Υπάρχουν δύο είδη αύξησης : η συλλαβική και η χρονική.

Συλλαβική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο. Συγκεκριμένα, τα ρήματα αυτά στους ιστορικούς χρόνους παίρνουν ένα ἐ-πριν από το θέμα.
π.χ. λύω → ἔ-λυ-ον

Χρονική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογγο. Τα ρήματα αυτά στους ιστορικούς χρόνους μετατρέπουν το αρχικό βραχύχρονο φωνήεν του θέματος σε μακρόχρονο (φωνήεν) με έκταση.
π.χ. ἄρχω → ἦρχον


Για να δούμε όμως τις μετατροπές κατά την χρονική αύξηση :

α, ε → η              π.χ. ἀκούω → ἤκουον, ἐλπίζω → ἤλπιζον

αι, ει → ῃ             π.χ. αἵρω → ᾖρον, εἰκάζω → ᾔκαζον

ο → ω               π.χ. ὁρίζω → ὥριζον

οι →  ῳ                π.χ. οἰκτίρω → ᾤκτιρον

ι, υ (βραχύχρονα ) → ι, υ ( μακρόχρονα ) → π.χ. ἱκετεύω → ἱκέτευον, 
                                                                    ὑβρίζω → ὕβριζον

αυ, ευ → ηυ     π.χ. αὐξάνω → ηὔξανον



Προσοχή!
1) Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν παίρνουν αύξηση, γράφονται μεδύο ρ.
π.χ. ῥέω → ἐρρεον

2) Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα που έχουν ως πρώτο συνθετικό πρόθεση, η αύξηση μπαίνει μετά την πρόθεση και όχι στην αρχή. Αυτό λέγεται εσωτερική αύξηση.
π.χ. ἀπάγω → ἀπῆγον ( ἀπό + ἄγω ), εἰσφέρω →εἰσέφερον ( εἰς +φέρω )


Σχηματισμός Παρατατικού
Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

ἔ-           λυ       - ον
↓            ↓           ↓
αύξηση   θέμα    κατάληξη παρατατικού  
         

ἔ - λυ - ον

ἔ - λυ - ες

ἔ- λυ - ε

ἐ- λύ - ομεν

ἐ- λύ - ετε

ἔ- λυ - ον

                                            









ΑΟΡΙΣΤΟΣ

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

ἔ-            λυ         - σ           - α
↓               ↓            ↓                ↓
αύξηση   θέμα   χρονικός     κατάληξη αορίστου
                          χαρακτήρας  

ἔ - λυ – σ -α

ἔ - λυ – σ -ας

ἔ- λυ – σ- ε

ἐ- λύ – σ-αμεν

ἐ- λύ – σ -ατε

ἔ- λυ - σ-αν

Παρατηρήσεις :

• Όπως στον μέλλοντα, έτσι και στον αόριστο προσθέτουμε ένα -σ-                 ( χρονικός χαρακτήρας ) πριν από τις καταλήξεις. 

• Τα αφωνόληκτα ρήματα, δηλαδή όσα έχουν χαρακτήρα άφωνο σύμφωνο ( κ,π,τ, β,γ,δ, χ, φ, θ ) σχηματίζουν την οριστική αορίστου όπως τα φωνηεντόληκτα ( π.χ. λύω ), με τη διαφορά ότι αντί για χαρακτήρα -σ-, εξαιτίας της συγχώνευσης του -σ- με το άφωνο σύμφωνο, έχουμε τα παρακάτω:

Χειλικός χαρακτήρας π, β, φ, ( πτ ) + σ → ψ
π.χ. γράφω →ἐ - γραφ + σ - α→ ἔγραψα 

Ουρανικός χαρακτήρας κ, γ, χ (ττ, σσ ) + σ → ξ
π.χ. λέγω → ἐ -λεγ + σ – α → ἔλεξα 

Οδοντικός χαρακτήρας τ, δ, θ ( ζ ) + σ → σ 
( δηλαδή εδώ αποβάλλεται ο οδοντικός χαρακτήρας και μένει το -σ- )
π.χ. πείθω → ἐ -πειθ + σ - α→ ἔπεισα 


ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ

Πριν δούμε τον σχηματισμό του παρακειμένου, πρέπει να σημειώσουμε ότι οι συντελικοί χρόνοι, δηλαδή ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος και ο συντελεσμένος μέλλοντας, σε όλες τις εγκλίσεις και στους ονοματικούς τύπους ( απαρέμφατο, μετοχή ) παίρνουν αναδιπλασιασμό.

Πώς γίνεται όμως ο αναδιπλασιασμός ;

Όταν το ρήμα αρχίζει από :	Είδος αναδιπλασιασμού
1                   1. απλό σύμφωνο         (                     (εκτός από ῥ-)            2                    2. δύο σύμφωνα, από τα οποία :                               το πρώτο είναι άφωνο                               ( κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ )          κ                   και το δεύτερο είναι          υγ                  υγρό ή ένρινο ( λ, ρ, μ, ν)	Επανάληψη αρχικού συμφώνου + ε                    π.χ. λύω → λέλυκα                         γράφω→ γέγραφα
1. διπλό σύμφωνο ( ζ, ξ, ψ )        2. ῥ-        3. δύο σύμφωνα, χωρίς το ένα            να είναι άφωνο και το άλλο                              υγρό ή ένρινο        4                 4.τρία σύμφωνα	Συλλαβική αύξηση                             π.χ. ψεύδω → ἔψευκα                             ῥάπτω → ἔρραφα                             κτείνω → ἔκτονα                           στρατεύω → ἐστράτευκα
φωνήεν ή δίφθογγο	Χρονική αύξηση                              π.χ ἐλπίζω → ἤλπικα

Προσοχή:

1)Τα ρήματα που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα ( χ, φ, θ ) τρέπονται κατά τον αναδιπλασιασμό στα αντίστοιχα ψιλά ( κ, π, τ ).

Δηλαδή: χ → κ                                φ→ π                         θ→ τ
π.χ. χορεύω → κεχόρευκα,     φεύγω →πέφευγα,       θύω →τέθυκα 

2) Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα που έχουν ως πρώτο συνθετικό πρόθεση, ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση και όχι στην αρχή.

 π.χ. ἀπογράφω → ἀπο-γέ-γραφα ( ἀπό + γράφω )

Σχηματισμός παρακειμένου 

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

                           λέ-                     λυ -            -   κα

                            ↓                               ↓                         ↓

                      αναδιπλασιασμός        θέμα              κατάληξη  

                                                                                  παρακειμένου   

λέ- λυ – κα

λέ- λυ – κας

λέ-  λυ – κε

λε- λύ – καμεν

λε- λύ – κατε

λε- λύ- κασι ( ν )

ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

ἐ -                    ἐ                         λε-              λύ -          -   κειν

                       ↓                         ↓                           ↓                  ↓

                       συλλαβική    αναδιπλασιασμός         θέμα        κατάληξη  

                       αύξηση                                                                   υπερσυντελίκου

ἐ-λε- λύ – κειν

ἐ-λε- λύ – κεις

ἐ-λε- λύ – κει

ἐ-λε- λύ – κεμεν

ἐ-λε- λύ – κετε

ἐ-λε- λύ- κεσαν

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η-Η ΦΙΛΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

• Φιλία

Προϋποθέσεις ορθής φιλίας:

• Σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου.

• Ειλικρίνεια και τιμιότητα.

• Κατανόηση προβλημάτων.

• Αλληλοβοήθεια.

• Κοινά ενδιαφέροντα.

• Απουσία εγωισμού.

• Συνεχής επικοινωνία.

Αξία της φιλίας:

• Βαθύτερη επικοινωνία.

• Εκμυστήρευση, εμπιστοσύνη.

• Αποφυγή της μοναξιάς.

• Συμπαράσταση στις δύσκολες στιγμές.

• Διάλογος.

• Μας βοηθά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.

• Μας βελτιώνει σαν άτομα.

• Μας εντάσσει ομαλά στην κοινωνία.

Η φιλία στην εποχή μας διέρχεται κρίση.

  

Αίτια:

• Έλλειψη ελεύθερου χρόνου.

• Ανταγωνισμός.

• Ζωή στις πόλεις > καχυποψία.

• Τηλεόραση > μας αποξενώνει.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ «Εγώ κι εμείς: Παρέα-Φίλοι»

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποίημα στους φίλους»

Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις για όλα τα προβλήματα της ζωής σου, ούτε έχω απαντήσεις

για τις αμφιβολίες και τους φόβους σου ˙ όμως μπορώ να σ’ ακούσω και να τα μοιραστώ μαζί σου.

Δεν μπορώ ν’ αλλάξω το παρελθόν ή το μέλλον σου.

Όμως όταν με χρειάζεσαι θα είμαι εκεί μαζί σου.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματα σου. Μόνο μπορώ να σουπροσφέρω το χέρι μου

 

να κρατηθείς και να μη πέσεις.

Οι χαρές σου, οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες σου δεν είναι δικές μου.

Όμως ειλικρινά απολαμβάνω να σε βλέπω ευτυχισμένο.

Δεν μπορώ να περιορίσω μέσα σε όρια αυτά που πρέπει να πραγματοποιήσεις, όμως θα σου προσφέρω τον ελεύθερο χώρο που χρειάζεσαι για να μεγαλουργήσεις.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τις οδύνες σου όταν κάποιες θλίψεις σου σκίζουν την καρδιά,

όμως μπορώ να κλάψω μαζί σου και να μαζέψω τα κομμάτια της

για να την φτιάξουμε ξανά πιο δυνατή.

Δεν μπορώ να σου πω ποιος είσαι ούτε ποιος πρέπει να γίνεις. Μόνο μπορώ να σ' αγαπώ όπως είσαι

και να είμαι φίλος σου.

Αυτές τις μέρες σκεφτόμουν τους φίλους μου και τις φίλες μου, δεν ήσουν πάνω ή κάτω ή στη μέση.

Δεν ήσουν πρώτος ούτε τελευταίος στη λίστα.

Δεν ήσουν το νούμερο ένα ούτε το τελευταίο.

Να κοιμάσαι ευτυχισμένος. Να εκπέμπεις αγάπη.

Να ξέρεις ότι είμαστε εδώ περαστικοί.

Ας βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους άλλους.

Να αρπάζουμε τις ευκαιρίες. Να ακούμε την καρδιά μας. Να εκτιμούμε τη ζωή.

Πάντως δεν έχω την αξίωση να είμαι ο πρώτος, ο δεύτερος ή ο τρίτος

 

στη λίστα σου.

Μου αρκεί που με θέλεις για φίλο. Ευχαριστώ που είμαι.

ΡΑΨΩΔΙΑ α 361-497

α 361-497

                                        Θέματα για επεξεργασία και ανάλυση

1.     Ανάγνωση αποσπάσματος/περιληπτική απόδοση/χωρισμός ενοτήτων

2.     Κύριο θέμα: αλλαγή συμπεριφοράς Τηλέμαχου ύστερα από την εμφάνιση της Αθηνάς-Μέντη: εφηβεία (απάθεια,αδράνεια) -------- ενηλικίωση (πρωτοβουλία,δραστηριοποίηση)

3.     Συμπεριφορά Τηλέμαχου: προς Πηνελόπη και προς μνηστήρες

4.     Εμφάνιση της Πηνελόπης/εντύπωση που προκαλεί

5.     Θέση της γυναίκας στην ομηρική κοινωνία

6.     Θέση των αοιδών στην ομηρική κοινωνία (το έργο τους, η κοινωνική τους θέση, το περιεχόμενο-θέματα των τραγουδιών τους, πότε και πού τα τραγουδούσαν, ποια απήχηση είχαν τα τραγούδια τους).

7.     Η συμπεριφορά των μνηστήρων

Oμήρου Οδύσσεια, Ραψωδία α στ. 361-497 by vassor

ΡΑΨΩΔΙΑ α 174-360

Α 174-360

Θέματα για επεξεργασια και ανάλυση

1.     Ανάγνωση αποσπάσματος/περιληπτική απόδοση/χωρισμός ενοτήτων

2.     Πρόσωπα που συνομιλούν

3.     Κύριο θέμα: ζει ο Οδυσσέας;

Απαισιόδοξη θέση (Τηλέμαχος): 179-187, 241-245, 257-279

Αισιόδοξη θέση (Αθηνά): 214-228, 247-248, 281-298

309-325: υποβολή σχεδίου της Αθηνάς

342-343: αποδοχή σχεδίου από Τηλέμαχο

4.     Έμμεσες προτροπές της Αθηνάς προς τον Τηλέμαχο:

Α) κατηγορία κατάστασης

Β) υπενθύμιση ομοιότητας με Οδυσσέα

Γ) παράδειγμα του Ορέστη- φήμη

Δ) καταπρόσωπη επίθεση στ.:329-330

5.     Οι  2 διαφορετικές στάσεις- αξίες ζωής που εκφράζονται από τον Τηλέμαχο

Α) 241-242: προβάλει το ιδανικό της ευτυχισμένης ζωής ως τα γηρατειά

Β) 263-266: προβάλει το ιδανικό του τιμημένου θανάτου του ήρωα, που αφήνει δόξα και στον γιο του

Οι αξίες αυτές της ζωής εναλλάσσονται ανάλογα με τις συνθήκες της στιγμής κατά τη μετατρωική εποχή.

6.     Συνέχεια θεσμού της φιλοξενίας/ παρέκκλιση από το πρότυπο μοτίβο(δικαιολόγηση)

7.     Έθιμα ταφής (τύμβος, επιτύμβια στήλη, κενοτάφιο, κτερίσματα), γάμος, οικονομικές δραστηριότητες (ανταλλακτικό εμπόριο)

8.     Ενανθρώπιση-επιφάνεια θεάς

9.     Φαινόμενο αναχρονισμού

10.  Τυπικά στοιχεία :λέξεις, φράσεις,στίχοι, θέματα/μοτίβα και σκηνές ολόκληρες.( παράλληλα κείμενα)

11.  Τεχνική της ειρωνείας και τι πετυχαίνει ο ποιητής χρησιμοποιώντας την

12.  Μάντεις/οιωνοσκόποι

13.  Χαρακτηριστικά ηρώων της ενότητας: Οδυσσέας, Λαέρτης, Πηνελόπη, Μνηστήρες.

Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία α στ. 174-360 by vassor